De langstudeerboete is terug op de politieke agenda. De maatregel staat gepland om in te gaan vanaf studiejaar 2026/2027. De komst van de maatregel is zorgelijk, zowel voor studenten als onderwijsinstellingen. Wat houdt de boete precies in, waarom wordt deze heringevoerd en wat kun je als student doen? In dit artikel lees je de belangrijkste informatie.
Wat houdt de langstudeerboete in?
De langstudeerboete houdt in dat studenten die meer dan één jaar uitlopen op hun studie, €3.000 extra collegegeld moeten betalen bovenop het reguliere collegegeld. Dit geldt voor zowel bachelor- als masterstudenten. Aangezien het collegegeld nu rond de €2.600 ligt, zullen de totale kosten voor deze studenten dus ruim verdubbelen.
Waarom wordt de langstudeerboete opnieuw ingevoerd?
De boete is onderdeel van bredere bezuinigingsmaatregelen binnen het hoger onderwijs. Het kabinet wil hiermee de studievertraging terugdringen en studenten aansporen om sneller af te studeren. Met de langstudeerboete hoopt de overheid zowel kosten te besparen als bij te dragen aan de economie, doordat afgestudeerden sneller de arbeidsmarkt betreden. De maatregel moet de staatskas 282 miljoen euro per jaar opleveren.
Wie wordt het zwaarst getroffen?
Studenten die door persoonlijke omstandigheden vertraging oplopen, zoals ziekte, mentale problemen of mantelzorg, worden het zwaarst getroffen. Ook studenten die naast hun studie moeten werken om rond te komen, lopen een verhoogd risico op studievertraging. De langstudeerboete kan daardoor vooral studenten uit lagere inkomensgroepen hard raken, wat kan leiden tot grotere ongelijkheid in het hoger onderwijs.
Kritiek op de plannen
Organisaties zoals de Vereniging Hogescholen, de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) hebben zich fel uitgesproken tegen de terugkeer van de langstudeerboete. Zij wijzen op de verhoogde prestatiedruk en vrezen dat de maatregel studenten ook ontmoedigt om deel te nemen aan extracurriculaire activiteiten zoals bestuurswerk, die belangrijk zijn voor hun persoonlijke ontwikkeling.
Ook vanuit het onderwijs zelf zijn er grote zorgen. Jolien Dopmeijer (Hogeschool Windesheim) en Sophie Leijdesdorff (universitair docent en jongerenpsycholoog) stellen dat de komst van de langstudeerboete mentale problemen onder studenten alleen maar doen toenemen. Ze benadrukken dat persoonlijke omstandigheden, zoals ziekte of mantelzorg, vaak een rol spelen bij studievertraging, en pleiten voor meer ondersteuning in plaats van bestraffing door middel van nog hogere kosten.
(On)toegankelijkheid hoger onderwijs
Critici vrezen dat de langstudeerboete de toegankelijkheid van het hoger onderwijs zal verminderen, vooral voor studenten uit gezinnen met lagere inkomens. De financiële last van de boete kan deze groep ontmoedigen om aan een studie te beginnen of deze af te maken. Dit zou de ongelijkheid in het onderwijs verder kunnen vergroten.
Wat kun je als student doen?
Studentenorganisaties roepen op tot actie. Er zijn al demonstraties en petities gestart om de maatregel van tafel te krijgen. Je kunt deelnemen aan deze acties en petities ondertekenen. Verder is het nuttig om op de hoogte te blijven van verdere ontwikkelingen en je aan te sluiten bij eventuele initiatieven van studentenverenigingen.
Conclusie
De terugkeer van de langstudeerboete heeft grote gevolgen, vooral voor diegenen die door persoonlijke omstandigheden studievertraging oplopen. Hoewel de maatregel bedoeld is om vertraging te voorkomen, kan deze leiden tot meer prestatiedruk en financiële hordes. Studentenorganisaties verzetten zich, en de komende maanden zullen bepalend zijn voor de definitieve vorm van de maatregel. Voor meer informatie kun je terecht op de websites van de Vereniging Hogescholen, LSVb en ISO.
Lindenhof Juridisch Advies
Heb je vragen over dit artikel? Neem contact op met onze onderwijsjurist.
*In 2010 stond de langstudeerboete ook in het regeerakkoord (kabinet-Rutte I). Dit leidde toen tot grote protesten in Den Haag. Na de val van dit kabinet in 2012 werd de boete met terugwerkende kracht afgeschaft.
